Ignacy Franciszek Smagowicz (1891-1941) – legionista Piłsudskiego

Ignacy Franciszek Smagowicz urodził się 23 lub 27 stycznia 1891 r. w Czchowie jako syn Józefa i Anny (z domu Mikulskiej) Smagowiczów. W 1909 r. wyjechał do Tarnowa, aby uczyć się zawodu szewca. W dzień terminował u mistrza Franciszka Krogulskiego, a wieczorem uczęszczał do Szkoły Przemysłowej Uzupełniającej na ulicy Kopernika. Przystąpił również do Czytelni Robotniczej Towarzystwa Szkoły Ludowej im. Kilińskiego. Tam właśnie młodzież rzemieślnicza i robotnicza rozwijała swoją świadomość polityczną i dojrzewała do tworzenia początkowo konspiracyjnych organizacji niepodległościowych. Przyjął pseudonim Groźba. W 1913 r. został członkiem świeżo utworzonej XIV Drużyny Strzeleckiej. 

4 sierpnia 1914 r. po wybuchu I wojny światowej na wezwanie Józefa Piłsudskiego wyruszył razem z pierwszymi ochotnikami z Tarnowa do Krakowa, aby zapisać się do tworzonych Legionów Polskich. Początkowo dostał przydział do 5 baonu 2 kompanii, a po reorganizacji pierwszych oddziałów znalazł się ostatecznie  w I Brygadzie Legionów, 5 Pułku Piechoty 2 baonie 4 kompanii. Brał udział w zajęciu Kielc, walczył pod Nowym Korczynem, pod Laskami, w Chyżówkach i pod Łowczówkiem. Po odpoczynku zimowym w Kętach uczestniczył w walkach pod Korczynem i Konarami, a następnie na Wołyniu. Stamtąd w październiku 1915 r. został odesłany do szpitala najpierw do Krakowa, a później do Zakopanego. W czerwcu 1916 roku opuścił szpital i został przydzielony do 2 szwadronu 1 Pułku Ułanów, słynnych Beliniaków. Zgłosił się do stacjonującej wówczas w Kozieńcu komendy pułku. Ze względu na stan zdrowia nie walczył już bezpośrednio na froncie, ale służył w oddziale gospodarczym. W grudniu 1916 roku otrzymał prawo noszenia odznaki Pierwszej Brygady „Za wierną służbę”. 

W lipcu 1917 roku  podczas tzw. kryzysu przysięgowego został skierowany do Domu Uzdrowieńców w Kamieńsku. Przebywał w nim do 17 października. Nie było już Legionów. Żołnierzy polskich albo wcielano bezpośrednio do armii austriackiej, albo internowano. Ignacy  musiał zgłosić się do Stacji Zbornej w Przemyślu. Tam austriacka komisja lekarska stwierdziła, że nie nadaje się już do dalszej służby w wojsku, więc 4 listopada 1917 roku został zwolniony do domu.  

16 lutego 1918 roku ożenił się w Zakliczynie z Marią Gałkiewicz, córką Wojciecha i Zofii. Świadkami na ślubie byli: Grzegorz Smagowicz i Józef Flakowicz. Małżonkowie zamieszkali w domu rodzinnym Marii na ulicy Mickiewicza.  Urodziło się im pięcioro dzieci. W okresie międzywojennym pracował jako szewc w Zakliczynie a później m. in. w warsztatach szewskich 16 Pułku Piechoty na ulicy Koszarowej w Tarnowie. Udzielał się także społecznie, działał w Związku Legionistów Polskich, w wyborach 1930 roku został zastępcą Męża Zaufania listy kandydatów przy Obwodowej Komisji Wyborczej Obwodu nr 49 w Brzesku, w 1933 r. był członkiem Straży Obywatelskiej Lokalnego Komitetu Obywatelskiego Pożyczki Narodowej. 

Odznaczony:

• odznaką Pierwszej Brygady „Za wierną służbę”,
• Krzyżem Niepodległości, Brązowym Krzyżem Zasługi.

W czasie II wojny światowej był członkiem ZWZ. 10 kwietnia 1941 r. w Wielki Czwartek został aresztowany przez gestapowców i przewieziony do więzienia w Tarnowie. 15 maja 1941r. o godz. 22 zmarł w celi więziennej po miesięcznym znęcaniu się nad nim faszystowskich oprawców. Został po cichu pochowany na cmentarzu w Krzyżu w Tarnowie. Po wojnie dzieci ufundowały mu także pamiątkową tablicę na grobowcu rodzinnym w Zakliczynie. 

autor: Dorota Smagowicz